Aeolis'in Tarımsal Sikkeleri: Kyme ve Myrina'nın Mirası

Batı Anadolu'nun verimli kıyı şeridinde, Mysia ile İyonya arasında yer alan Aeolis bölgesi, adını buraya yerleşen Aiol Rumlarından almıştır. On iki şehirden oluşan bir konfederasyon olan

Aeolis, İyonya'nın ticari dehasına veya Lidya'nın siyasi gücüne sahip olmasa da, zengin tarım arazileri sayesinde kendine özgü bir refah seviyesine ulaşmıştı. Bu refahın ve tarıma dayalı ekonomik yapının en güzel yansımaları, bölgenin en önemli iki şehri olan Kyme ve Myrina'nın darphanelerinden çıkan gümüş sikkelerde görülür. Özellikle Helenistik dönemde basılan ve "stephanophoric" (çelenk taşıyan) olarak adlandırılan büyük gümüş tetradrahmiler, Aeolis'in hem sanatsal zevkini hem de tarımsal kimliğini metal üzerine işlemiştir.  

Aeolis'in ekonomisi, büyük ölçüde tarıma dayanıyordu ve bu durum, bölgenin tarih boyunca büyük ölçüde barışçıl bir yapıya sahip olmasını sağladı. Lidya Kralı Kroisos tarafından fethedilen bölge, sırasıyla Pers, Makedon, Seleukos ve Pergamon egemenliğine girdi ve son olarak MÖ 133'te Roma'nın Asya Eyaleti'nin bir parçası oldu. Bu siyasi değişimler, bölgenin nümizmatik tarihinde de izler bıraktı.  

Bölgenin en büyük ve en önemli şehri olan Kyme, zengin bir sikke geçmişine sahiptir. Erken dönem sikkelerinde genellikle bir atın ön kısmı (protomu) veya bir kartal başı gibi figürler kullanılmıştır. At figürünün, deniz tanrısı Poseidon ile bir bağlantısı olduğu ve şehrin denizle olan ilişkisini simgelediği düşünülmektedir. Ancak Kyme'nin nümizmatik açıdan zirvesi, MÖ 2. yüzyılın ortalarında bastığı stephanophorik tetradrahmilerdir. Bu büyük ve etkileyici gümüş sikkelerin ön yüzünde, şehrin efsanevi kurucusu olduğuna inanılan Amazon Kyme'nin idealize edilmiş bir portresi yer alır. Bu, şehrin kendi mitolojik köklerine duyduğu gururun bir ifadesidir. Sikkelerin arka yüzünde ise, şaha kalkmış bir at figürü bulunur ve bu figür, defne yapraklarından oluşan bir çelenk ile çevrelenmiştir. Atın altında ise genellikle tek kulplu bir şarap kabı (kantharos) gibi ek bir sembol yer alır. Bu sembollerin tamamı, şehrin tarımsal zenginliğine (şarap) ve belki de at yetiştiriciliğindeki şöhretine işaret eder.  

Kyme'nin komşusu Myrina da benzer bir nümizmatik gelenek izlemiştir. Myrina'da basılan stephanophorik tetradrahmiler de Kyme'dekilerle aynı dönemde ve aynı yüksek sanatsal kalitede üretilmiştir. Ancak Myrina, kendi kimliğini yansıtan farklı semboller seçmiştir. Sikkelerin ön yüzünde, bölgede büyük bir kültü olan ve yakınlardaki Gryneion'da önemli bir tapınağı bulunan tanrı Apollon'un defne çelenkli, zarif bir portresi yer alır. Arka yüzde ise, Apollon'un ayakta duran tam figürü, elinde bir defne dalı ve bir kase (phiale) tutarken betimlenmiştir. Bu tasvir de yine bir defne çelengi ile çevrelenmiştir. Apollon'un bu şekilde vurgulanması, Myrina'nın bölgedeki dini merkezle olan güçlü bağını ve kimliğini bu tanrı üzerinden tanımladığını gösterir.  

Kyme ve Myrina'nın sikkelerinde ortak olan "stephanophoric" (çelenk taşıyan) tarz, bu dönemde Ege'nin kuzeyindeki birçok şehrin benimsediği bir modaydı. Geniş ve ince metal pullar üzerine basılan bu sikkelerin arka yüzünü çevreleyen defne çelengi, onlara bu adı vermiştir. Bu sikkelerin üretiminde kullanılan "çukur kalıp" (cupped die) tekniği, sikkenin kenarlarının yükselmesine neden olarak hem merkezlemeyi kolaylaştırıyor hem de sikkelerin daha kolay istiflenmesini sağlıyordu. Bu teknik detay bile, bu sikkelerin büyük ticari işlemlerde kullanılmak üzere yüksek miktarlarda üretildiğini düşündürmektedir.  

Sonuç olarak, Aeolis'in, özellikle de Kyme ve Myrina'nın sikkeleri, bize tarıma dayalı bir ekonominin nümizmatik yansımalarını sunar. Bu sikkeler, savaşçı kralların veya fetihlerin hikayelerini değil, toprağın bereketini, mitolojik köklere duyulan saygıyı ve tanrılara olan bağlılığı anlatır. Bir Amazon'un gururlu yüzü veya bir tanrının sakin portresi, Aeolis'in barışçıl ve müreffeh kimliğinin metalden yapılmış en güzel ifadeleridir.

Kaynak:
https://asiaminorcoins.com/aiolis.html
https://www.austincoins.com/aeolis-cyme-tetra-ms-4x5/
https://vegascoindealer.com/blogs/news/unveiling-the-mysteries-the-peculiar-coinage-of-kyme-aegae