BİTİNYA

Bitinya, Anadolu'nun kuzeybatısında, Marmara Denizi ve Karadeniz arasında, stratejik olarak kilit bir konumda yer alan antik bir bölgedir. Coğrafi olarak kabaca bugünkü Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Bilecik ve Bursa illerinin bir kısmını kapsar. Bölge, adını MÖ 7. yüzyıldan itibaren Trakya'dan gelerek buraya yerleşen Bithyn ve Thyn kabilelerinden almıştır.

Başlangıçta Pers satraplığı olan Bitinya, Büyük İskender'in ardından kendi yerel krallarının (Nikomedes Hanedanı) yönetimi altında bağımsız bir krallığa dönüşmüştür (MÖ 297). Bölgenin en büyük stratejik önemi, İstanbul Boğazı'na ve Karadeniz ticaret yollarına hakim olmasıdır. En önemli kentleri Nikomedeia (İzmit) ve Nikaia (İznik)'dır.

Bitinya Darphaneleri

Bitinya, özellikle Hellenistik krallık döneminde (Nikomedes Hanedanı) ve ardından Roma eyaleti olduğunda, çok sayıda ve çeşitli sikke basımı gerçekleştirmiştir. Sikke basımı, krallığın başkenti ve ticari açıdan canlı liman kentlerinde yoğunlaşmıştır.

Önemli Darphaneler:

Nikomedeia (İzmit): Krallığın başkenti ve Roma İmparatorluk döneminin en üretken darphanesi.
Nikaia (İznik): İkinci büyük kent ve önemli bir sikke basım merkezi.
Kios (Gemlik): Marmara kıyısındaki eski bir Hellen kenti.
Prousias ad Hypium (Düzce/Konuralp): İç bölgedeki önemli bir merkez.

Nikomedes Kralları ve Ticaretin Nümizmatiği

Bitinya sikkeleri, krallığın ticari kimliğini ve yerel yöneticilerin Helenistik dünyaya entegrasyonunu yansıtan tutarlı bir stil sergiler.

Nikomedes Hanedanı Portreleri: Krallık döneminde (özellikle I. Nikomedes ve IV. Nikomedes), sikkelerin ön yüzünde Hellenistik geleneğe uygun olarak taç giymiş kral portreleri bulunur. Bu portreler, dönemin en iyi Helenistik sanat örnekleri arasında sayılır ve kralların gücünü ve ilahi niteliklerini vurgular.
Temel Tanrı: Zeus Soter: Sikkelerin arka yüzünde en sık rastlanan figür, genellikle ayakta duran ve defne çelengi tutan Zeus Soter'dir ("Kurtarıcı Zeus"). Bu motif, kralların Tanrı tarafından korunduğunu ve halkının kurtarıcısı olduğunu simgeler.
Yerel Simgeler: Bazı sikkeler üzerinde, Bitinya'nın yerel kültleri ve efsaneleri ile ilgili figürler bulunur. Örneğin, Nikaia sikkelerinde, kentin kuruluşuyla ilişkilendirilen mitolojik figürler veya Dionysos (bağcılık bölge için önemliydi) gibi tanrılar görülebilir.
Roma Dönemi: MÖ 74'te Roma'ya ilhak edildikten sonra, Bitinya, Roma İmparatorluğu'nun en önemli eyaletlerinden biri haline gelmiştir. Bu dönemde Nikomedeia ve Nikaia darphanelerinde, yerel tanrı ve mitlerin yanı sıra, Roma İmparatorlarının portrelerini taşıyan çok sayıda bronz sikke basılmıştır. Nikomedeia, Geç Roma İmparatorluk döneminde dahi (özellikle Diocletianus ve Constantinus dönemlerinde) önemli bir imparatorluk darphanesi olarak işlev görmeye devam etmiştir.